Wiek XIX to czas współistnienia w Polsce wielu stylów architektonicznych, zwanych wspólnie historyzmem. Naśladowały one epoki wcześniejsze lub wynikały z zainteresowania orientem. Architekci i fundatorzy swobodnie wybierali pośród nich, ciesząc się architektonicznym liberalizmem. Byłby on nie do pomyślenia jeszcze niedawno, w klasycyzmie. Niektórzy uznawali sięganie do form historycznych za słabość, niezdolność architektury do wytworzenie własnego stylu. Ta powtórka kazała jednak bliżej przyjrzeć się zabytkom, uwrażliwiała na sztukę pozaeuropejską i być może była konieczną lekcją przed powstaniem awangardowych kierunków przełomu XIX i XX w.

Architektura początku XIX wieku w Wielkopolsce związana jest z nurtem romantycznym. Wcześniej budynek wiejskiej siedziby budowano według idealnego, klasycystycznego modelu pałacu. Wkrótce wokół niego pojawiły się budowle towarzyszące: "antyczne" i włoskie wille, małe domy wiejskie, zameczki, domy szwajcarskie.(1) Powoli zmieniała się idea i funkcja wiejskiej siedziby mieszkalnej. Pałac przestał być reprezentacyjnym ośrodkiem władzy, mieścił bibliotekę, prywatną kolekcję, czasem o wymowie patriotycznej. Można powiedzieć, że pałac miał mniej budzić respekt, a być bardziej "do mieszkania". Stał się miejscem pracy, odpoczynku, kontaktu z przyrodą, realizacji zainteresowań gospodarzy, wyrazem manifestacji poglądów. Romantyczna siedziba składała się z budowli różnych typów o rozmaitych funkcjach i charakterze. Nie było mezaliansem połączenie klasycystycznego pałacu, parki krajobrazowego i neogotyckich zabudowań gospodarczych, jak ma to miejsce w Taczanowie. Założenie romantyczne mogło zachowywać znamiona symetrii i klasycyzmu, jednak prym wiódł nurt architektury nieregularnej, malarskiej. Najwcześniej w Wielkopolsce przejawił się on właśnie w wersji średniowieczno - gotyckiej.(2)

Neogotyk pojawił się w Wielkopolsce w latach 20-tych XIX wieku w architekturze pawilonów ogrodowych. Około połowy wieku był juz bardzo modny, opanował niemal zupełnie wiejskie siedziby Wielkopolski i całej Rzeczpospolitej przedrozbiorowej.(3) W Wielkopolsce za najbardziej znaczącą uważana jest gotycka przebudowa zamku w Kórniku (1843-60). Kórnik nie miał być fałszywym zamkiem, formy historyczne, ozdobniki czy łuk ostry stosowane są oszczędnie, działa przede wszystkim bryła budowli.(o68) Wyjątkowość Kurnika tkwi w jego przeznaczeniu - mieścił prywatną kolekcję pamiątek narodowych. Najbardziej okazały neogotycki pałac wzniesiono w Rokosowie (1847). Jego symetryczny front, półkoliście zamknięte okna i drzwi są przykładem, że budowla o charakterze średniowiecznym nie musiała posiadać wielu elementów zaczerpniętych z gotyku. Rezydencje w duchu gotyckim znajdują się tez niedaleko Taczanowa: w Jarocinie (pałac w stylu gotyku angielskiego, 1847-55) i w Śliwnikach (według wzorów normandzkich, ok. 1848).(4)

Wielkopolska XIX wieku nie była prowincją, panował ożywiony ruch budowlany. Śladem tego są imponujące skalą założenia budynków gospodarczych (spichlerze, obory, stajnie), przemysłowych (gorzelnie, browary) oraz drogi. Towarzyszyły im nowoczesnie, jak na owe czasy, rozwiązane domy dla robotników rolnych (czworaki) i rezydencje właścicieli. Poziom rolnictwa nie ustępował europejskim standardom, wieś uprzemysławiała się, rentowność wzrastała, co skłaniało właścicieli do trwałych inwestycji.(5) Budynki o nowych funkcjach wymagały nowych form architektonicznych, czerpano je najchętniej z historyzmu. Co sprawiło że neogotyk, pośród innych historycznych stylów, zyskał w Wielkopolsce taką popularność?

Formy gotyckie były przeciwieństwem form klasycznych. Gotyk przez związek z średniowieczem kojarzył się z narodzinami polskiej państwowości. W średniowieczu zawiązały się polskie, a nie grecko-rzymskie dzieje. Utarty pogląd głosił, że największy rozkwit Polski przypadał za panowania Piastów. Uważano że styl "ulubiony naszym przodkom", najlepiej odda ducha narodu. Dziś mamy świadomość, że ojczyzną gotyku jest Europa zachodnia, stamtąd przywędrował on do Polski tworząc lokalne odmiany. W XIX wieku nie rozpoznano jeszcze wzorów architektury autentycznie narodowej.(6)

Do popularności neogotyku w Polsce przyczynia się moda na Anglię. Tam gotyk nigdy nie wygasł i przetrwał cały okres nowożytny jako nurt drugoplanowy. Gotyk był zawsze dla Anglików synonimem przeszłości, dlatego był odpowiedni dla siedzib arystokratycznych.(7)

Ponadto gotyk był elastyczny, nadawał się znakomicie do nowych typów budowli, które stwarzał wiek XIX. Przykładem na to może być Taczanów. Budynki o różnych funkcjach, wielkości, proporcjach trudno byłoby zestawić z sobą w sposób tak praktyczny i trafny stosując zasady klasycystyczne. Gotycki kostium pozwala na podkreślenie indywidualności każdego z budynków, stwarza różnorodną, malowniczą kompozycję.