PAŁAC I OTOCZENIE
[spacer]

Tekst na podstawie informacji zawartych w książce Majątki wielkopolskie. Tom II, Powiat pleszewski.



Założenie pałacowe znajduje się w centralnej części wsi, po północnej stronie drogi do Pleszewa. Z niej prowadzi główny wjazd na dziedziniec gospodarczy i do parku. Całe założenie rozplanowane jest na osi wschód-zachód. Na niej kolejno: folwark, grobla, pałac, duży dziedziniec, mały dziedziniec i wieża na nim.


Najstarszym elementem założenia jest klasycystyczny pałac zbudowany pod koniec XVIII wieku. Około roku 1853 z inicjatywy Alfonsa Taczanowskiego został on powiększony i zmieniony. W tym czasie powstał też cały kompleks ceglanych, neogotyckich zabudowań gospodarczych oraz kaplica (1861), powiększono tez park (21 ha). Jako ostatnie ukończono oficyny z wieżą (1864). W latach 70-tych pałac został gruntownie wyremontowany, w kolejnej dekadzie odnowiono towarzyszące mu zabudowania gospodarcze.





PAŁAC

Pałac został rozbudowany w stylu klasycyzmu berlińskiego. Jest podpiwniczony, posiada poddasze nakryte dachem dwuspadowym. Na środku fasady frontowej znajduje się nowszy portyk; ganek wsparty na czterech kolumnach, na nim balkon z oryginalną żeliwna balustradą. Ściany pałacu ozdabia boniowanie w tynku, czyli rysunek naśladujący bloki kamienia. Ściany obiega gzyms podokienny a wieńczy je gzyms kostkowy. Ponad oknami parteru w profilowany obramieniach, biegnie fryz sztukatorski z ornamentem antheminu. Okna piętra dodatkowo zdobią nadokienniki o motywach roślinnych. Wewnątrz, w holu, zachowały się drewniane kolumny i schody. Na lewo znajdował się pierwotnie salon w stylu Ludwika XV., a obok salonik tzw. błękitny.


01_01.jpg 01_02.jpg 01_03.jpg



OFICYNY I WIEŻA

Z pałacem sąsiadują się dwie neogotyckie oficyny. Łączy je wieża z bramą wjazdową na duży dziedziniec. Parterowe oficyny nakrywa niski dach dwuspadowy. Od strony dziedzińca znajdują się ostrołukowe krużganki z sklepieniami krzyżowymi na gurtach. W krużgankach zachował się oryginalny bruk kamienny, po którym przechodzi się z pałacu do oranżerii. Od strony parku ściany oficyn mają ślepe wnęki arkad, a w nich okna zamknięte odcinkowo. Wszędzie pomiędzy arkadami znajdują się rozety, a ściany wieńczy krenelaż, czyli "ząbkowanie". Oficyna sąsiadująca z pałacem mieściła prawdopodobnie bibliotekę, pokój pana i kancelarię, a później pokoje praktykantów i kasę. W baszcie od strony dziedzińca zachowały się drzwi z mansferkową dekoracją. W oficynie południowej znajduje się centralne pomieszczenie otoczone krużgankiem.


02_01.jpg 02_02.jpg 02_03.jpg 02_04.jpg

Wieżę łączą z oficynami wyższe, trójkątne aneksy. Nad bramą znajdują się jeszcze dwie kondygnacje, a dalej wysoki dach czterospadowym. Wieńczą go iglice z chorągiewkami herbu Jastrzębiec. Na szczycie wieży krenelaż i sterczyny, czyli odstające "niby-wieżyczki" w rogach. W ostrołucznych wgłębieniach (blendach), nad bramą umieszczono rzeźby - alegorie gospodarności, a pomiędzy nimi herb Taczanowskich.


02_05.jpg 02_06.jpg 02_07.jpg



ORANŻERIA

Zbudowana w stylu normandzkim oranżeria przed wojną mieściła salę balową. Pierwotnie jednopomieszczeniowy budynek podzielono po wojnie adaptując na magazyn. Wąski front oranżerii skierowany jest w stronę podwórza, tam zachowały się drzwi wejściowe dekoracyjnie pierzone z ćwiekami. Ściany obiega fryz kordonowy i pasy glazurowanej cegły, a wieńczy krenelaż i sterczyny. W ścianach szczytowych znajdują się pseudoryzality (wystąpienia muru) z fryzem reliefowym. Okna piętra zamknięte są w ośli grzbiet. We wnętrzu zachowały się ślady barwnej polichromii.


03_01.jpg 03_02.jpg 03_03.jpg 03_04.jpg



CIEPLARNIA Z BASZTAMI

Stalowa konstrukcja cieplarni zwrócona jest w stroną parku. Opera się ona na murze łączącym dwie bliźniacze baszty. Podobnie jak w oranżerii, ściany ozdabiają pasy glazurowanej cegły, sterczyny i dodatkowo fryz z ślepych arkadek. Okna baszt są półkoliste, na ostatnim, trzecim piętrze również takie triforia.


04_01.jpg 04_02.jpg 04_03.jpg



WOZOWNIE I PAWILON

Równolegle do cieplarni ustawione są dwie wozownie. Wzniesiono je częściowo z kamienia, a płaszczyzny na ścianach wyłożono granitem. Wozownie łączy ośmioboczny pawilon nakryty dachem namiotowym. Jego ściany obiegają pasy glazurowanej cegły oraz gzymsy kostkowe: parapetowy i wieńczący. Półkoliste okna ujęte są w uskokowe obramienia.


05_01.jpg 05_02.jpg



PTASZARNIA

Ptaszarnia powstała wraz z całym kompleksem budynków. Na przełomie wieków obniżono ją, dodano frontowy przedsionek i przekształcono w stajnię. Ośmioboczna ptaszarnia nakryta jest dachem namiotowym z latarnią. Spłaszczoną kopułę dachu podtrzymuje wewnątrz okrąg kolumn. Boksy dla koni rozmieszczone były promieniście.


06_01.jpg 06_02.jpg



STAJNIA

Stajnię wybudową na kamiennych fundamentach podpierają w narożach szkarpy. Ściany budynku obiega fryz kordonowy a wieńczy gzyms kostkowy, w szczytach również schodkowy krenelaż. Okna budynku są półkoliste, zamknięte w wieloskokowych obramieniach. Budynek stajni został po pożarze, na początku XX w., adoptowany na dom mieszkalny. Obok znajdowała się bliźniacza stajnia ustawiona symetrycznie względem osi założenia. Obecnie nie ma po niej pozostałości.


07_01.jpg 07_03.jpg



MAŁE PODWÓRZE I WIEŻA

Dużemu podwórzu towarzyszy od wchodu niezależne mniejsze. Dominuje nad nim wysoka, czteropiętrowa wieża. Jej elewacje zdobią pasy i geometryczne wzory z cegły a u góry fryz i gzyms koronujący z kroksztynami oraz krenelaż. Okna wieży są półkoliste, na wyższych piętrach również takie biforia i triforia. Po bokach znajdują się parterowe aneksy z mieszkaniem kowala.


08_01.jpg 08_02.jpg 08_03.jpg



PARK

Główny wjazd do parku prowadzi przed pałac, tu znajduje się obszerny trawnik z fontanną, dawniej również rzeźby. Na północ od pałacu odnaleźć można ruiny lodowni. Wiele w parku alei grabowych, naliczyłam ich aż pięć. Poza grabami w parku wiele kasztanowców, lip, jesionów, oraz topole, dęby, cisy i jodły. Na rzeczce Kobyłce, w obrębie parku założono trzy stawy. Na największym z nich Pałacowym, znajduje się wyspa, przed wojną z altanką. Z pałacu, przez groblę dochodzi się do folwarku. Tutaj, przy kamiennym krzyżu zaczyna się brukowana kamieniem polnym jesionowa aleja. Droga biegnie na zachód, w stronę Karmina.


09_01.jpg 09_02.jpg 09_03.jpg 09_04.jpg



KAPLICA

Kaplica-mauzoleum jest budynkiem w którym najpełniej wykorzystano neogotyckie elementy architektoniczne. We wnętrzu znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe, w krypcie kolebkowe. Okna z witrażami mają ostre łuki a ściany podpierają szkarpy z sterczynami. W środku zachowało się pełne, neogotyckie wyposażenie: ołtarz, ambona, chrzcielnica i stalle. Kaplica połączona jest gankiem z dzwonnicą. Tablica przy wejściu do kaplicy informuje o członkach rodziny Taczanowskich pochowanych w krypcie.


10_01.jpg 10_02.jpg 10_03.jpg 10_04.jpg